Vormgevers

Wat is en doet een vormgever? Dat is iemand die (meestal) voor veel geld kranten, tijdschriften, boeken et cetera grafisch 'vormgeeft' door aanwijzingen en/of suggesties te geven qua opmaak aan de schrijver, drukker enz. Welk lettertype gebruikt moet worden, hoe groot de gekozen letter (het zgn. corps) moet zijn en op welk papier al die letters vervolgens moeten worden gedrukt. Je zou kunnen zeggen dat een vormgever een stilist is die lak heeft aan de inhoud van een krant, tijdschrift of boek , maar uitsluitend geïnteresseerd is - of zou moeten zijn - in de esthetische kant. Maar zoals je dokters & kwakzalvers hebt, bakkers & koekenbakkers, loodgieters & beunhazen en dichters & en sneldichters, zo zijn er ook vormgevers & 'vormgevers'. Hun 'marktsegment' (om eens een kolderiek woord te gebruiken) wordt overspoeld door matige tot slechte (vak-) lieden die zich allemaal vormgever noemen. Er zijn geen veeleisende paperassen voor nodig, je hoeft geen examen te doen m.a.w. het is een vrij beroep als dat van prostitué (hoewel voor dit beroep een vergunningenstelsel werd ingevoerd) en elkeen die daar zin in heeft, kan het worden. Dit veroorzaakt een wildgroei die niet meer te stuiten lijkt. Grote namen als Helmut Salden, Gerrit Noordzij, Harry Sierman en niet te vergeten Huib van Krimpen (zijn standaardwerk BOEK werd een aantal jaren geleden herdrukt), behoren tot een uitgestorven ras - letterlijk en figuurlijk - dat inmiddels vrijwel vergeten is. Heden te dage zijn het in-de-margeproppers die, gelijk een zwerm sprinkhanen, alles plat vreten en definitief vernietigen. Voortdurend bij elkaar frauderend, altijd maar weer de boel van een collega 'vormgever' jatten om als climax het plak- en knipselwerk voor veel geld aan de nietsvermoedende opdrachtgever te verkopen. Het is doorgaans vreselijk wat er wordt gemaakt en dat is hun eigenlijk niet eens kwalijk te nemen. Het zijn de heren van het 'formaat' Staal & Duiker gvn (dit is een belangrijke toevoeging want het geeft aan dat de propper zijn tarieven berekende op basis van de door de dames en heren zelf in het leven geroepen club) die hier een schadelijke invloed hebben. U kent ongetwijfeld het peperdure standaardontwerp: een vette tekst in een brede marge (het zgn. 'wit') en daarnaast in een liefst ruim gezette kolom, de tekst. Groot opgemaakt en, als het even kan, uitgebreid met een flinke hoeveelheid illustraties om het aantal pagina's toch vooral op te voeren.
Onze 'vormgever' haast zich nu in z'n prachtige en cash betaalde automobiel naar de drukker, rijdt nog eventjes langs een verdwenen dierentuin en citeert de krant van gisteren om tenslotte aan de-man-aan-de-pers een enkele aanwijzing te geven om daarna vliegensvlug te vertrekken. Thuisgekomen tikt hij de op fraai geschept papier nota en doet 'm nog dezelfde dag op de post. Liefst zou hij de nota langs brengen en meteen willen 'cashen' maar dat is heden ten dage niet meer gebruikelijk.
Het wordt tijd dat er een stop wordt gezet op het jaarlijks uitspuwen van alweer een lichting 'vormgevers'. Deze mensen zouden een proeve van bekwaamheid moeten afleggen voor een commissie van tenminste vier of vijf kunstenaars die hun sporen wel verdiend hebben in het bizarre wereldje dat 'vormgeven' heet. En wanneer je rotzooi aflevert of bitter weinig blijk geeft van een verse visie, dan moet worden geadviseerd dat het beter is kok te worden in een restaurant in een hier ver vandaan gelegen ontwikkelingsland waar het altijd regent.
De conclusie ligt voor de hand te beweren dat er te veel 'vormgevers' zijn zoals er te veel werklozen zijn, maar dit is te eenvoudig. De hoogstaande bezigheid van het werken aan/ontwerpen van een tijdschrift, krant of boek, wordt vernietigd door lieden die hun zegel mogen drukken op het uiterlijk er van. Wie kent van de nieuwlichters nog de 'neerhaal', de 'monding', de 'topscheef' van een letter , wie kent nog de verrukking van glaszuivere ornamentiek, de 'humanen' en 'garalden'? Wie? vrijwel niemand.